KORXONADA PERSONALNI BOSHQARISH TIZIMINI VA RAHBARLIK USLUBINI TAKOMILLASHTIRISHDA XORIJ TAJRIBALARINI QO‘LLASH IMKONIYATLARI
Abstract
O‘zbekistonda mehnat omilini rivojlantirish davlat iqtisodiy siyosatining ustuvor
vazifasi sifatida belgilanar ekan, bu sohadagi xorij mamlakatlari tajribasi ham hisobga
olingan. Iqtisodchi olimlar jahon mamlakatlarida xodimning mehnati motivatsiyasi
tizimini tashkil etishda uchta modelni farqlaydilar:
1. Evropa modeli. U ijtimoiy davlat modeli sifatida ham ta‘riflanib, mehnat
motivatsiyasi tizimini tashkil etishda davlatning ishtiroki nazarda tutiladi. Bu model
Shvetsiya, Daniya, Germaniya, Norvegiya, Fransiya, Finlyandiya kabi mamlakatlarga
xosdir.
2. Amerika modelida mehnat motivatsiyasi tizimini tashkil etishda
davlatning ishtiroki nisbatan kamroqdir. Bu tizim ko‘proq AQSH, Buyuk Britaniya,
Avstraliya, Yangi Zelandiya kabi davlatlarga taalluqlidir.
3. Osiyo modeli. Ko‘proq Yaponiya, Janubiy Koreyaga xos bu motivatsiya
tizimi asosida xodim o‘zaro munosabatlarida bir-biriga hurmat, katta yoshdagilarga
izzat-ikrom, o‘zaro ishonch yotadi. Yapon menejmentining yetakchilari K.Matsusita
va A.Morita korxona strategiyasi va tashkiliy tuzilmasi asosiga inson xohish-istagi va
qobiliyati qo‘yilishi kerak degan qoidani ilgari suradilar. A.Moritaning ta‘kidlashicha,
―Birorta nazariya, dastur yoki hukumat siyosati korxona muvaffaqiyat qozonishini
ta‘minlay olmaydi. Buni faqat insonlar ta‘minlay oladilar‖.
―HPU, ―Mitsubishi, ―Toyota‖, ―Nissan kabi yirik yapon kompaniyalarining
ishlab chiqarishni tashkil etishdagi tajribalari, ularning ulkan muvaffaqiyatlari bevosita
ana shu tamoyilga tayangan holda xodimni mehnatga eng samarali ravishda qiziqtira
olganliklari samarasi ekanligidan dalolat beradi.
Xususan, A.Morita tomonidan ―HPU kompaniyasi uchun ishlab chiqqan asosiy
tamoyillari quyidagilardan iboratdir:
- kompaniya uchun yirik maqsadlarni tanlash va xodim oldiga ulkan ilmiy-
texnikaviy vazifalarni quyish;
- xodimda bir oila a‘zolari xis-tuyg‘ularini shakllantirish va butun choralar bilan
rag‘batlantirish;
- xodim ijodiy tashabbuskorligini butun choralar bilan kuchaytirish, ongli
ravishda qat‘iy rejalashdan voz kechish.
References
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:
Normativ-huquqiy hujjatlar:
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. T.: «Adolat», 2017y.
O‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi. – T.: Adolat, 2007 y.
O'zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidentining ―O'zbekiston Respublikasida
xizmat ko'rsatish va servis sohasini rivojlantirishni jadallashtirish chora-tadbirlari
to'g'risida‖ gi 17.04.2006 yil PQ-325-sonli qarori.
O'zbekiston Respublikasida 2010 yilgacha bo‘lgan davrda xizmat ko'rsatish va
servis sohasini rivojlantirishni jadallashtirishga oid qo'shimcha chora tadbirlar
to'g'risida‖ gi 21.05.2007 yil PQ-640-sonli qarori.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ―Davlat xizmatlarini ko‘rsatish tizimini
jadal rivojlantirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida‖ gi 11.04.2018
yil qarori.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining ―2017-2020 yillarda
xizmatlar sohasini rivojlantirish dasturi to‘g‘risida‖ gi 2016 yil 26 fevraldagi 558-
sonli qarori.
O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti Islom Karimovning mamlakatimizni
yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2016 yilga mo‘ljallangan
iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo‘nalishlariga bag‘ishlangan Vazirlar
Mahkamasi majlisidagi ma‘ruzasi. 2016 yil 18 yanvar.
―Xalq so‘zi‖.
Mirziyoyev Sh. M. ning mamlakatimizni 2021 yilda ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlantirishning asosiy yakunlari va 2022 yilga mo‘ljallangan iqtisodiy
dasturning eng muhim ustuvor yo‘nalishlariga bag‘ishlangan Vazirlar
Mahkamasining kengaytirilgan majlisidagi ma‘ruzasi.
Mirziyoyev Sh. M. tomonidan ishlab chiqilgan 2017-2021 yillarda O‘zbekiston
Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishlari bo‘yicha harakatlar
strategiyasi. 2017 yil 7 fevral.
