RADIOAKTIV ELEMENTLARNING YEMIRILISH DAVRIDA KIMYOVIY VA FIZIKAVIY JARAYONLARNING SODIR BO’LISHI

Abstract

Radioaktivlik vaqtida yadro bir holatdan ikkinchi holatga o’tadi, bu bilan yadro
o’z tarkibida bo’lgan va radioaktivlik vaqtida vujudga keluvchi zarralar (masalan: alfa,
proton, beta, ... ) yengil yadrolar hamda fotonlami chiqarishi mumkin. Buning
natijasida yemirilayotgan yadrolaming tarkibi yoki ichki energiyasi o’zgaradi.
Radioaktivlik tabiiy sharoitda ro’y berib qolmay, uni sun’iy yo’l bilan ham hosil qilish
mumkin. Ammo ikkala radioaktivlik orasida farq yo’q. Radioaktivlik qonunlari
radioaktiv izotopning qanday olinishiga bog’liq emas. Radioaktivlik yadroning ichki
xususiyati bo’lib, har bir yadro o’ziga xos yemirilish turi, intensivlikka ega.
Radioaktivlik xususiyati tashqi ta’sirlarga (temperatura, bosim, elektr yoki magnit
maydon) bog’liq emas. Ko’pgina radioaktiv yadrolar nishon yadroni turii
tezlashtirilgan zarralar bilan bombardimon qilishlik bilan hosil qilinadi. Dastlabki
radioaktiv nurlanishlartahlili tabiiy radioaktivlik vaqtida alfa, beta zarralar va qisqa
to’lqinli gamma fotonlar chiqishini ko’rsatdi. 1939-yilda G.N.Flerov, K.A.Petrjaklar
og’ir yadrolaming (A = 240) o’zo’zidan ikkita o’rtacha yadroga bo’linishligini kashf
etdilar.