CАМАРКАНД КОГОЗИ

Abstract

Дунё  маданий  тараққиётида  Шарқ  китобатчилик  санъатининг ўзига  хос  ҳамда  бетакрор ўрни  бор. Кўхна  Шарқда  хусусан  Ўрта  Осиёда  китобатчилик  соҳасининг  шаклланиши  ва  тарққий  этиши  Шарқ  дунёсида  илк  бор  айни  шу  худуд  бағрида  қоғоз  ишлаб  чиқаришнинг  йўлга  қўйилганлиги  билан узвий  боғлиқдир. Эрамизнинг 1-асрида  Хитойда  қоғознинг  кашф  этилиши  ва  унинг  ишлаб  чиқарила  бошланиши  дунё  миқиёсида  китобатчиликнинг тез  суръатлар  билан  ривожланишига  туртки  бўлди. Хитойликлар  сердаромад  соҳа  ҳисобланган  қоғоз ишлаб  чиқаришни  қанчалик  сир  тутмасин  8-асрнинг  иккинчи  ярмидан  эътиборан  Самарқандда  Хитой  қоғози  сингари  сифатга  эга  бўлган  қоғоз  тури  ишлана  бошланди. Самарқанда  қоғоз  ишлаб  чиқариш  учун  керакли  бўлган  хомашёнинг  барча  турлари-ипак, каноп,пахта,қамиш, похол, тут  новдаси  пўсти  кабилар  мавжуд эди.Самарқандда  тайёрланган  қоғоз  турларига  нисбатан  Самарқанд  қоғози ёки  Шарқона  қоғоз  терминлари  ишлатилган. Шу  тариқа Самарқанд қоғози  деб  номланувчи қоғоз  турининг довруғи ўзининг  сифати  ва нафислиги  билан  қисқа  вақт  ичида дунёга  таралди.  Самарқанд  қоғозининг  яратилиши хусусида  тарихий  манбаларда  турлича  фикрларни  учратиш  мумкин.