BIOSFERA VA UNI IFLOSLANTIRUVCHI MANBALAR

Abstract

Annotatsiya: Bugungi kunda inson faoliyati Yer yuzini tubdan oʻzgartirishga qodir boʻlgan hozirgi davrda boisferaning rivojlanishi yangi pogʻonaga koʻtarildi. Soʻnggi yillarda insonning boisferaga biokimyoviy taʼsiri boshqa barcha tirik organizmlarga nisbatan juda katta kuchga aylandi. Lekin tabiiy resurslardan foydalanishni boisferaning rivojlanishi va funksiyasi qonuniyatlarini nazarpisand qilmasdan amalga oshirilishi (oʻrmonlarning kesilishi, yerlarning oʻzlashtirilishi, shaharlar, zavod, fabrikalar, sunʼiy suv havzalari, yoʻllar qurilishi va boshqalar) boisferadagi biokimyoviy jarayonlarga katta taʼsir oʻtkazmoqda. Yer osti boyliklarini qazib olib, juda koʻp miqdorda yoqilgʻi yoqilishi moddalar almashinuvini tezlashtirib, Boisfera tarkibi va uning gomeostaz holatiga taʼsir koʻrsatadi. Shu tufayli boisferani bir butun, muayyan darajada tartibga solingan murakkab dinamik sistema deb qaralishi unda kechadigan jarayonlarni toʻgʻri tushunib olishga yordam beradi. Biosfera toʻgʻrisidagi taʼlimot ekologiya, biotsenologiya va boshqa fanlarning rivojlanishida, tabiat va jamiyatning rivojlanishi bilan bogʻliq boʻlgan juda koʻp oʻta murakkab muammolarni xal etishda katta ahamiyatta ega.