“QIPCHOQ” ATAMASI VA QIPCHOQLAR
Keywords:
Kalit soʻzlar: millat, til, xalq, oʻzbek, turk, turkiy, til, etnos, etnik tarkib, qipchoq, qipchoq adabiy tili, lugʻatlar, tarixiy manbalar, polovets, kun, kuman.Abstract
Millatlar va tillar shakllanishi va rivojlanishi oʻziga xos etnik va lingvistik tarixga ega boʻladi. Barcha turkiy xalqlar, jumladan, oʻzbek millatining etnik tarkibida qipchoqlar muhim qatlam sanaladi. Millatning etnik tarixini oʻrganish uning tili lisoniy tarixini oʻganish bilan birga olib borilishi tadqiqot shartlaridan biri sanaladi. Chunki til millatni shakllantiruvchi va farqlab turuvchi asosiy belgilardan biridir. Biz oʻzbek xalq lahjalaridan biri boʻlgan qipchoq dialekti haqida bahs yuritishdan oldin turkiy xalq va dunyo tarixida oʻz oʻrniga ega boʻlgan qipchoq elatining etnik tarkibi, tarixiy faoliyati, jahon madaniyati va davlatchiligi tarixida tutgan ahamiyati haqida fikr birdirib oʻtmoqchimiz. Shuningdek, ushbu tadqiqotimizda tarixan shakllangan qipchoq adabiy tili manbalari hamda boshqa tarixiy asarlarda ifodalangan qipchoqlar va “qipchoq” atamasi haqida ham mulohaza yuritishga harakat qilamiz.
References
Buranov A. Turkiyda nashr etilgan birinchi kitob, arman qipchoq tilida yozilgan nasroniy bitiklar – oʻzbek tadqiqotchilarini kutib yotgan noyob manbalar. https://oyina.uz/uz/article/1473.
Gökbel A.Kipçak Türkleri Siyasî Ve Dinî Tarihi. -Ankara: Ötüken Neşriyat A.Ş. 2020, -B.35
https://history-maps.com/uz/story/Mamluk-Sultanate (2023, sentabr).
Абулғози Баҳодирхон Шажараи турк. -Тошкент: Чўлпон, 1992. -Б. 192.
Голден П.Б. Формирование куман-кыпчаков и их мира (Перевод с английского Н.И.Храпунова). 2001, -c. 458-480. http: // dspace.nbuv.gov.ua /bitstream/handle/123456789/170149/25-Golden.pdf?sequence=1 (2023, sentabr).
Дониёров Х. Эски ўзбек адабий тили ва қипчоқ диалектлари. -Тошкент: 1976, Тошкент: 1976, -Б.34.
Кляшторный С.Г. Кипчаки в рунических памятниках // Türcologica, 1986. К восьмидесятилетию академика А.Н. Кононова. Л.: 1986. С. 153-164.
Кошғарий М. Девону луғоти т-турк (Туркий сўзлар девони). Нашрга тайёрловчи ва сўзбоши муаллифи Қ.Содиқов. – Тошкент: Ғ.Ғулом номидаги НМИУ, 2017, -488 б.
Мирзо Улуғбек Тўрт улус тарихи. –Тошкент: Чўлпон. 1994, -Б. 352. (Mirzo Ulugʻbek. Toʻrt ulus tarixi. -Toshkent: Choʻlpon. 1994, -B.352.).
Севортян Э. В. Этимологический словарь тюркских языков. 1974. – М. : Наука, 1974. – 767 с.
Ўзбекистон Миллий энциклопедияси. 12 жилдли, 2-жилд. -Т.: Миллий энциклопедия, 2000, -680 б.
Scientific Journal Impact Factor 2023: 5.789 https://doi.org/10.5281/zenodo.10019387
Retrieved from http://erus.uz/index.php/er/article/view/4082
South Asian Jouonal of Maoketing hManagement Reseaoch (SAJMMR)
Uzbek language about linguistic nature of auxiliary words
Connective Words (Prepositions, Conjunctions and Particles) in “Divanu–Lugotit-Turk”(Dictionary of All Turkic Languages) of Mahmud Kashgari
Dialect classification of certain dialectisms in the “annotated dictionary of the uzbek language”
Analysis Of Some Lexemas Of The Kipchok Dialect And Their Linguistic Characteristics In The" Explanatory Dictionary Of The Uzbek …
On the linguoculturological study of some dialecticisms in the “annotated dictionary of the uzbek language
